Золотая принцесса

В 2012 году Западно-Казахстанский центр истории и археологии проводил археологические раскопки на территории поселка Долинное. Теректинского района. Выбор для раскопки комплекса  Таксай был выбран  неслучайно, в 1965 году здесь  случайно при раскопке был найден "Серебренный ритон", вскоре ставший широко известным в научных кругах. 

            Только в 2012 году спустя 47 лет было исследовано место случайной находки и зафиксированы 4 курганных комплекса. С этого времени стала возможной  организация археологических работ. В 2012 году в течение полевого сезона здесь были раскопаны  три кургана.  В первых двух курганах  были найдены рядовые погребения, которые дали  малочисленные находки и только третий курган принес интересный  и во многом уникальный  материал - это захоронение  знатной женщины. Материалы, найденные здесь, способ  захоронения, элементы погребальной конструкций, большое количество ритуальных предметов,  а также изделия из желтого металла являются уникальными.

Также рядом с ней были найдены предметы ритуального предназначения такие как бронзовый котел жаровн, который использовался для благовонии и бронзовый котел с изображением головы верблюда, предназначенный для жидкостей. Всеми археологическими раскопками и исследованиями занимался Западно-Казахстанский областной центр истории и археологии. Отрядом археологов руководила научный сотрудник этого центра Я.А.Лукпанова. Первоначальное исследование захоронения знатной женщины проводились на базе  ЗКО центра истории и археологии. А также были приглашены  ученные и специалисты  с Астаны и Алматы, Токио- Япония, Бохум-Германия, Франкфурт-Дюссельдорф, Россия-Москва, Санкт-Петербург, Оренбург, Челябинск, Пущино, Новосибирск.. Всеми реставрационными работами занималась лаборатория Остров Крым, директором которого является художник-реставратор с 40-летним стажем Крым Алтынбеков.

            Захоронение "Золотой принцессы" по мнению ученых датируется концом VI серединой V века до н.э.

Алтын Ханшайым

2012 жылдың  күзінде  БҚО тарих және археология орталығының археологтары Теректі ауданындағы  Долинное елді мекенінің маңында археологиялық қазба жұмыстарын жүргізді. Бұл қазба жұмыстары кездейсоқ жүргізілмеген болатын. 1968  жылы  жер жырту жұмыстары кезінде осы елді мекен маңынан бірнеше жәдігер табылғаны белгілі. Мамандар оны сармат кезеңіне жататындығын анықтаған еді. Соның ішінде «Күміс ритон» ғылыми ортада кеңінен белгілі болды.

       2012 жылы кездейсоқ табылған жәдігер орындары зерттеліп, бұл жерде 4 оба кешені бар екені анықталды.  Осылайша «Тақсай оба кешені»-деген шартты атауға ие болған  археологиялық қазба жұмыстары басталады. Оған  БҚО тарих және археология орталығының директоры, тарих ғылымдарының докторы, профессор М.Н.Сыдықов жетекшілік жасады. Қазба жұмыстарын осы орталықтың ғылыми қызметкері Я.Лұқпанова басқарған отряд жүргізді. Жазғы далалық маусым кезінде осы оба кешенінде 3 обада археологиялық қазба жұмыстары жасалды. Алғашқы екі обадағы жерленімдерден қызықты материалдар алынғанымен жәдігерлер аз болды. Соңғы оба, яғни үшінші обадағы жерленімнен қайталанбас  ғажайып  материалдар, ежелгі сармат кезеңіне жататын ақсүйек әйелдің жерленген орны табылды. Қабірден  әйел адамның алтын әшекей бұйымдары, ерекше шошақ төбелі алтындаған бас киім қалдығы, соғыс көрінісі бейнеленген тарақша т.б.-жалпы  салмағы 3 кг-ға жуық көптеген алтын бұйымдар табылып

алынды. Тақсай кешенінен алынған бұл  артефактердің  алғашқы зерттеу жұмыстары  БҚО тарих және археология орталығы базасында жүргізілді. Алынған жәдігерлерді өңдеп, зерттеу барысында Қазақстанның  Астана және Алматы, Жапонияның Токио, Германияның Бохум және Франкфурт-Дюссельдорф, Ресейдің Мәскеу, Санкт-Петербург, Орынбор, Челябинск, Пущино, Новосибирск қалаларынан мамандар мен ғалымдар шақырылып, зерделенді. Содан соң Алматы қаласындағы «Остров Крым» ғылыми-қайта қалпына келтіру шеберханасы мамандары орталық ғалымдарымен бірлесе отырып, алтын әйелдің қайта қалпына келтіру скульптурасы жасады. Барлық қалпына келтіру жұмыстарын  елімізге танымал шебер Қырым Алтынбековтың жетекшілігімен талантты реставратор-суретшілер жасады. Ғалымдардың пайымдауынша Тақсай1 оба кешенінен табылған «Алтын әйел» қабірін шамамен б.д.д. ҮІ соңы мен Үғ.ортасы деп жорамалдап, ежелгі сармат кезеңіне жатқызуға болады.

The Gold Princess

          In 2012 year the West Kazakhstan centre of history and archeology applied the archeological excavations on the Dolinnoye village territory of Terektinskyi region. The choice of complex Taxai excavations was not accidental, in 1965 it was casually found “Silver python”, and soon became famous in scientific sphere.

            It was researched the place of casual find and 4 tumulus in 2012 year after 47 years. It was possible to organize the archeological works. During the field period 3 tumulus were excavated in 2012 year. Rank exequies were found in the first two 4 tumulus, which have few finds and the 3d tumulus has an interesting and mostly unique material – it was high rank woman’s exequies. Materials found here, exequies methods, the elements of exequies construction, many ritual objects, and yellow metal work pieces are unique. Near “The Gold Princess” it were found ritual objects such as bronze kettle brazier, which was used for reverence and bronze kettle with the image of camel's head, was used for liquid. West Kazakhstan centre of history and archeology applied with all archeological excavations and researches.  Archeological rank was leaded by this centre research worker Ja.A.Lukpanova. The first research of high rank woman was leaded on the base of West Kazakhstan centre of history and archeology. Many scientists and specialists were invited from Astana, Almaty, Tokyo, Japan, Bochum-Germany, Frankford-Dusseldorf, Russia-Moscow, Saint Petersburg, Orenburg, Chelyabinsk, Pucshino, Novosibirsk. Laboratory Crym Ireland leaded by all restoration works, the Director Crym Altynbekov is an artist-restorator who has 40 years experience.

            “The Gold Princess” exequies according scientists’s mind are dated the end of VI and the middle of V century АС.